Wat betekent resultaatgericht werken bij de decentralisaties? /1

09 dec Wat betekent resultaatgericht werken bij de decentralisaties? /1

Vrijwel alle gemeenten geven aan dat ze resultaatgericht gaan werken in het sociaal domein vanaf 2015 als de decentralisaties zover zijn. Enkele voorbeelden: Gemeente Heemstede gaat ‘vraag- en resultaatgericht werken’ ¹. Gemeente Hellevoetsluis wil een ‘cliënt- en resultaatgericht basisproductaanbod’ realiseren. In de Noordoostpolder zeggen ze hierover : “En tot slot willen we dat de ondersteuning die we bieden meer resultaatgericht is. Omdat we inwoners ondersteunen met een doel – het bevorderen van meedoen in de samenleving – willen we dat het effect dat uitgaat van onze inspanningen meer centraal staat.”². Ook de VNG raadt aan om resultaatgericht werken inzet te laten zijn van het gesprek met de aanbieders. ³

Maar wat betekent die ‘resultaatgerichtheid’ precies? In de komende artikelen wordt dit thema wat meer uitgediept zodat het meer inhoud krijgt. Deze blog geeft eerst een schets van de huidige sturing, zodat duidelijker wordt waarom de wens leeft om het anders en ‘resultaatgericht’ te gaan doen. Hoe gaat het er nu aan toe? Een korte schets per regeling.

Bij de huidige WMO is er een kanteling gaande van productgericht werken (verstrekking van producten zoals huishoudelijke hulp en rolstoelen) naar vraaggericht werken. Die kanteling vindt onder meer plaats door middel van het beroemde keukentafel gesprek. Doel van het gesprek is zowel om de vraag van de burger scherp te krijgen, als om het vermogen van de burger en zijn/haar omgeving om die vraag op te lossen, in beeld te krijgen (de ‘eigen kracht’). Vraagsturing is echter nog niet hetzelfde als resultaatsturing. Bij vraagsturing geldt ‘ u vraagt en wij draaien’ – de burger is daarbij veelal consument. Ook bij de gekantelde WMO is nog steeds sprake van consumentisme: de burger heeft namelijk in bepaalde gevallen recht op een voorziening vanwege de wettelijke compensatieplicht.

Bij de AWBZ wordt er op meerdere vlakken gestuurd: productie, budgetten en ook via het instellen van de toegang. Zorgkantoren kopen namens het rijk de benodigde diensten in. Aanbieders tekenen in voor productie tegen een specifieke prijs en kunnen dan na het gunstig aflopen van de onderhandelingen op basis van pxq (prijs maal aantal) de afgenomen diensten declareren. Via de toegang (wie heeft wanneer recht op een product?) wordt vaak geprobeerd om de productie naar beneden bij te sturen. Dit hebben we de afgelopen jaren meerdere keren gezien bij bijvoorbeeld het strenger toepassen van voorwaarden om voor enige vorm van begeleiding in aanmerking te komen.

Binnen de WWB (Wet Werk en Bijstand), zijn rechtmatigheid en financiële overwegingen dominant. De nadruk bij de WWB ligt nu op handhaving, rechtmatigheid en mensen vooral stimuleren om zelf iets te doen. De gemeente heeft nauwelijks nog instrumenten en middelen om mensen naar de arbeidsmarkt te geleiden, wat het oorspronkelijke doel van de WWB was.⁴ De rol van de gemeente is die van uitvoerder van steeds strenger wordende wetgeving.

Binnen de provinciale Jeugdzorg is veelal sprake van aanbodsturing: er wordt via subsidies geregeld dat er een aanbod is van zorg. Dat is in bijvoorbeeld crisis situaties geen verkeerd uitgangspunt: er moet dan opvang zijn. Punt. Op andere vlakken heeft het er echter toe geleid dat het aanbod enorm is toegenomen (voor iedere wachtlijst wordt immers weer meer subsidie uitgetrokken, om maar één pervers effect te noemen). De van Rijkswege gefinancierde jeugdhulp kent een brede waaier aan sturingsvormen en financieringswijzen, zie voor een overzichtelijke blik op deze ratjetoe het rapport van BMC. ⁵

Gemeenten zien dat dit wel beter kan (net als de ouders en kinderen die op al deze regelingen aangewezen zijn) en zetten daarom in op resultaatsturing. Ook nog eens integraal: dus dwars door alle regelingen heen. Gemeenten gaan het beter doen: het resultaat van de inspanning, dat is waar het om draait. En het meeste resultaat voor het minste geld, dat natuurlijk ook. Maar wat gaat dit betekenen in de praktijk? In een volgende blog wordt het begrip resultaatgerichtheid nader uitgeplozen.